Thuốc steroid liên quan đến sự thay đổi cấu trúc và khối lượng chất xám và trắng của não

Khoa Dược - BVBC - 12/9/2022

Glucocorticoid là một thuốc kháng viêm mạnh dùng nhiều dạng bào chế khác nhau (viên uống, phun xịt, tiêm, bôi ngoài da) để điều trị nhiều bệnh do tình trạng viêm,như:

    - Bệnh hen suyễn

    - Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)

    - Dị ứng

    - Viêm khớp dạng thấp

    - Viêm xương khớp

    - Bệnh Crohn và các loại bệnh viêm ruột khác

    - Bệnh chàm và các tình trạng da khác

    - Đa xơ cứng

    - Viêm gân

    - Lupus

Tuy nhiên, khi sử dụng chúng có thể có một số tác dụng không mong muốn xảy ra (tác dụng phụ), đặc biệt là khi sử dụng một cách tùy tiện không theo chỉ định của bác sĩ, vì đây là một loại thuốc phải dùng theo đơn.

Dùng thuốc steroid lâu dài có thể làm thay đổi cấu trúc não

Mới đây, một nghiên cứu có quy mô lớn được công bố trên tạp chí  BMJ Open cho biết đã phát hiện  việc sử dụng steroid lâu dài (bao gồm cả dạng hít) có liên quan đến những thay đổi trong cấu trúc và khối lượng chất trắng và chất xám trong não.

Chất trắng liên quan đến vùng não và tủy sống, chủ yếu bao gồm các bó sợi trục có myelin, còn được gọi là vùng. Nó đóng một vai trò quan trọng trong việc dẫn, xử lý và truyền các tín hiệu thần kinh giữa các vùng khác nhau của não.

Trong khi đó, chất xám được tạo thành từ bạch cầu trung tính, tế bào thần kinh đệm, thân tế bào thần kinh, mao mạch và khớp thần kinh. Được tìm thấy trong thân não, đại não và tiểu não, chất xám là một trong những thành phần chính của hệ thần kinh trung ương.

                     Chất trắng và chất xám được phân bố trong não.

Các nhà nghiên cứu đã dựa trên dữ liệu từ Ngân hàng sinh học vương quốc Anh, bao gồm 500.000 người, nhóm dân số chung tuổi từ 40. Từ các dữ liệu, các nhà khoa học đã nỗ lực tìm hiểu xem liệu có bất kỳ sự khác biệt nào giữa người dùng và người không dùng thuốc steroid toàn thân và dạng hít có liên quan tới sự thay đổi về khối lượng và tốc độ xử lý cảm xúc của não hay không.

Trong một bài kiểm tra đo tốc độ xử lý, những người dùng steroid toàn thân hoạt động kém hơn so với những người không sử dụng. Ngoài ra còn có các triệu chứng trầm cảm, thờ ơ, bồn chồn và mệt mỏi hơn so với những người không sử dụng. Giữa steroid dạng hít và dạng dùng toàn thân (dạng uống hoặc tiêm) thì người dùng thuốc steroid dạng hít có các triệu chứng trên ở mức độ nhẹ hơn so với những người dùng steroid toàn thân.

Các nhà nghiên cứu cho biết: Các liên kết thường thấy giữa đặc tính ức chế miễn dịch với các tác động tâm thần kinh, chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm, hưng cảm và mê sảng sau khi sử dụng lâu dài glucocorticoid.

Cả steroid đường toàn thân và dạng hít đều có liên quan đến nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra về chuyển hóa, tim mạch và cơ xương, cũng như các tác dụng về tâm thần kinh.

Kết quả quét não MRI của 222 người sử dụng steroid toàn thân và 557 người sử dụng steroid dạng hít được so sánh với 24.106 người không sử dụng.

Những người tham gia nghiên cứu là những người trước đây đã được chẩn đoán không mắc chứng rối loạn thần kinh, tâm thần hoặc nội tiết. Họ cũng không đang dùng thuốc có thể làm thay đổi tâm trạng như thuốc chống trầm cảm.

Những người tham gia điền vào một bảng câu hỏi để đánh giá các đặc điểm nhất định của tâm trạng trong hai tuần trước đó.

So sánh kết quả quét MRI cho thấy sử dụng thuốc steroid đường toàn thân và hít đều có liên quan đến cấu trúc chất trắng của não ít nguyên vẹn hơn so với những người không sử dụng. Tương tự, kích thước của các hạt nhân (caudate) và hạch hạnh nhân (amygdala), nằm ở tâm của não cũng thay đổi.

Các nhà nghiên cứu cảnh báo: "Mặc dù mối quan hệ nhân quả giữa việc sử dụng glucocorticoid và những thay đổi trong não có thể dựa trên các nghiên cứu hiện tại và trước đây, nhưng bản chất cắt ngang của nghiên cứu này không cho phép đưa ra kết luận chính thức về mối quan hệ nhân quả".

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng cho hay: Mặc dù vẫn chưa rõ liệu các kích thước tác dụng quan sát được có hậu quả lâm sàng đối với toàn bộ dân số sử dụng glucocorticoid hay không, nhưng những phát hiện này rất đáng chú ý vì các tác dụng phụ tác động lên thần kinh phổ biến của glucocorticoid tổng hợp.

Nghiên cứu này cho thấy rằng cả glucocorticoid toàn thân và hít đều có liên quan đến việc giảm tính toàn vẹn của chất trắng trên diện rộng, điều này một phần có thể làm cơ sở cho các tác dụng phụ về tâm thần kinh được quan sát thấy ở những bệnh nhân sử dụng glucocorticoid.

Tổng hợp: Ds. Bành Đức Hòa

Nguồn: MedicalXpress

Link tham khảo: : https://medicalxpress.com/news/2022-08-steroid-meds-linked-volume-brain.html